Une histoire populaire de Chelm par Samy Staroswiecki

UNE HISTOIRE POPULAIRE DE CHELM

 

Le shtetl - Chagall
Le shtetl – Chagall

C’est la nuit. Nous sommes à Chelm. Mari et femme dorment paisiblement. Soudain ils sont réveillés. Dehors le vent se déchaine et frappe violemment les volets de leur maison. La femme prie l’homme de descendre fermer les volets, mais il ne veut pas. Elle n’a qu’à y aller, elle, la femme, sortir du lit chaud et fermer les volets.
Allongés tous deux dans le lit, le vent, dehors, ne cesse de faire claquer les volets.
Et chaque coup est comme un coup sur la tête. Mais ils ne bougent pas.
Il lui dit :- Toi vas-y !
Elle lui rétorque :- Toi t’y vas !
Et pendant ce temps, le vent continue à faire des siennes,
il fait claquer les volets, à en devenir fou.
La femme a soudain une idée. Elle dit à son mari
-Tu sais quoi? Taisons nous, toi et moi, et celui d’entre nous qui aura oublié et ouvrira la bouche, celui-là ira fermer les volets.
L’homme est d’accord et à présent, ils sont couchés et se taisent.
Voici que passe un voleur. Il voit le vent se déchainer sur les volets d’une maison, regarde par la fenêtre et voit à l’intérieur un homme et une femme allongés, sourds et muets.
-Puisque c’est comme ça dit le cambrioleur, je vais rentrer.
Il rentre en se faufilant par la fenêtre. Il règne un silence absolu. Le mari et la femme se taisent. Il commence à emballer les objets, l’homme et la femme n’émettent pas un son.
Il a déjà emballé le candélabre de shabbat, le verre à kidush et ils continuent à se taire.
Le voleur est sur le point de partir quand soudain, il aperçoit le châle de prières, le talith, et il le prend aussi dans son sac.
Le Juif ne peut plus se retenir. Il allonge le bras et saisit le châle.
Le voleur le lui reprend et lui assène un coup sur la tête.
La vieille juive voit le voleur frapper son mari, se met à crier :
-Au secours, on tue mon mari !
-Hé bien ! s’écrie le mari calmement, puisque t’as parlé, c’est toi qui ira fermer les volets !

———————————————————————————-
A KHELEMER FOLKS MAYSELE

Nakht.Khelem. Man un vayb shlofn geshmak.Plutzling ober vern zey oyfgevekt.
A vind hot zikh vild tseholiet in droysn, un er varft shturmish di lodns fun zayer shtibl.Bet di froy dem man, er zol aropgeyn farmakhn di lodns, vil er nisht.
Zol zi, di froy, aroysgeyn fun varemen bet un farmakhn di lodns.

Lign zey beyde in zayere betn.Un der vint in droysn varft un zetst mit di lodns, yeder zets iz vi a klap iberen kop. Ober zey rirn zikh nisht fun ort.
Er zogt :
-Du ! gey !
Zi zogt :
– Gey du ! Der vint derveyl tut zikh dos zeynike.
Er trasket di lodns, me kon meshuge vern.
Falt ayn dem vayb a gedank un zi zogt tsum man:
– Veystu vos? Lomir opmakhn beyde tsu shvign vi shtume, un ver fun undz s’vet fargessn un oysern a vort, der zol geyn farmakhn di lodns.
Iz der man maskim. Un zey lign beyde un shveygn.

Geyt in gas farbay a ganev, zet et vi der vint varft vild mit di lodns fun a shtibl. Kukt er dort arayn durkhn fenster un zet vi man un vayb lign in di betn un shveygn, vi shtume un toybe.
-Oyb azoy- trakht der ganev-darf men arayngeyn.
Krikht er arayn durkhn fenster – s’iz sha shtil, man un vayb shveygn. Nemt er aynpakn di shtub-zakhn, man un vayb shveygn .Er hot shoyn farpakt di zilberne shabes- leykhter, dem kidesh-kos , un zey shveygn alts.

Der ganef iz shoyn bald fartik gevorn, nor ot derzet er dem yidns tales, nemt er im oykh arayn pakn in zayn zak. Kon shoyn der yid mer nicht oyshaltn.Er shtrekt oys a hant un khapt on dem tales. Nemt der ganef un derlangt im a zets in kop.
Di yidene derzet, az der ganef shlogt ir man, makht zi a gevald:
– Gevald ! Me harget mayn man !
– Nu ! – Ruft zikh op der man ruik -Host geret, gey she un farmakh di lodns !

לאָדנס – אַ כעלמער פֿאָלקס מעשׂה’לה

נאַכט. כעלעם. מאַן און װײַב שלאָפֿן געשמאַק.
פּלוצלינג אָבער װערן זײ אױפֿגעװעקט.
אַ װינט האָט זיך װילד צעהאָליִעט אין דרױסן און ער װאַרפֿט שטורמיש די לאָדנס פֿון זײַער שטיבל .בעט די פֿרױ דעם מאַן, ער זאָל אַראָפּגײן פֿאַרמאַכן די לאָדנס .װיל ער נישט.זאָל זי, די פֿרוי אַרױסגײן פֿון װאַרעמען בעט און פֿאַרמאַכן די לאָדנס.

ליגן זײ בײדע אין זײַערע בעטן און דער װינט אין דרױסן װאַרפֿט און זעצט מיט די לאָדנס .יעדער זעץ איז װי אַ קלאַפּ איבערן קאָפּ, אָבער זי רירן זיך נישט פֿון אָרט.ער זאָגט:
– דו גײ !
זי זאָגט:
– גײ דו !
דער װינט דערװײַל טוט זיך דאָס זײַניקע. ער טראַסקעט די לאָדנס , מע קאָן משוגע װערן.

פֿאַלט אײַן דעם װײַב אַ געדאַנק און זי זאָגט צום מאַן :
– װײסטו װאָס? לאָמיר אָפּמאַכן בײדע צו שװיגן װי שטומע, און װער פֿון אונדז ס’ װעט פֿאַרגעסן אױסערן אַ װאָרט, דער זאָל גײן פֿאַרמאַכן די לאָדנס.
איז דער מאַן מסכּים און זײ ליגן בײדע און שװײגן.

גײט אין גאַס פֿאַרבײַ אַ גנבֿ. זעט ער װי דער װינט װאַרפֿט װילד מיט די לאָדנס פֿון אַ שטיבל .קוקט ער דאָרט אַרײַן דורכן פֿענסטער און זעט װי מאַן און װײַב ליגן אין דו בעטן און שװײַג, װי שטומע און טױבע .
– אױב אַזױ , טראַכט דער גנבֿ, דאַרף מען אַרײַנגײן. קריכט ער אַרײַן דורכן פֿענסטער. ס ‘איז שאַ שטיל..
. מאַן און װײַב שװײגן
ער האָט שױן פֿאַרפּאַקט די זילבערנע שבֿת- לײַכטער, דעל קידוש- כּוס און זײ שװײגן אַלץ.

דער גנבֿ איז שױן באַלד פֿאַרטיק געװאָרן, נאָר אָט דערזעט ער דעם ייִדנס טלית. נעמט ער אים אױך אַרײַןפּאַקן אין זײַן זאַק. קאָן שױן דער ייִד מער נישט אױסהאַלטן. ער שטרעקט אױס אַ האַנט, און כאַפּט אָן דעם טלית. נעמט דער גנבֿ און דערלאַנגט אים אַ זעץ אין קאָפּ. די ייִדענע דערזעט אַז דער גנבֿ שלאָגט איר מאַן. מאַכט זי אַ געװאַלד.
– געװאַלד ! מע האַרגעט מײַן מאַן !
– נו , רופֿט זיך אָפּ דער מאַן רויִק. האָסט גערעדט ! גײ זשע און פֿאַרמאַך די לאָדנס !